روز ۲۵ نوامبر، روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان
تصویر تاریک: اعدام زنان و خشونت دولتی در ایران
روز ۲۵ نوامبر، روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان، در ایران با آمار نگرانکنندهای از خشونت ساختاری و اعدام زنان همراه است. این آمار نه تنها ابعاد خشونت خانگی، بلکه سرکوب شدید دولتی علیه فعالان و زندانیان را آشکار میسازد.
۱. بالاترین نرخ اعدام در یک دهه
ایران در سالهای اخیر، به خصوص در سال ۲۰۲۴، با اجرای حکم اعدام برای حداقل ۳۱ زن، بالاترین نرخ اعدام زنان را در یک دهه گذشته به ثبت رسانده است. این میزان، ایران را در میان کشورهایی قرار میدهد که بیشترین اعدام زنان را در سطح جهان اجرا میکنند. در یک دوره طولانیتر، از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۱، دستکم ۱۶۴ زن اعدام شدهاند.
اتهامات اصلی برای این احکام مرگبار به دو دسته تقسیم میشوند:
* قتل عمد (قصاص): درصد بالایی از این اعدامها مربوط به زنانی است که به قتل همسران خود محکوم شدهاند، وضعیتی که اغلب در نتیجه سالها خشونت خانگی، ازدواج اجباری در کودکی و فقدان حمایتهای قانونی رخ میدهد.
* جرائم مرتبط با مواد مخدر: هرچند پس از اصلاح قوانین کاهش یافت، اما همچنان درصد قابل توجهی از اعدامهای گذشته را تشکیل میدهد.
۲. سرکوب سیستماتیک فعالان
خشونت دولتی تنها به اعدام محدود نمیشود. در یک دوره گزارشدهی اخیر (منتهی به نوامبر ۲۰۲۳)، حداقل ۳۰۸ فعال زن بازداشت و بیش از ۱۲۸ نفر از آنان با احکامی چون زندانهای طولانیمدت، شلاق و حتی اعدام روبرو شدهاند. این احکام علیه فعالان حقوق بشر، معترضان و کنشگرانی صادر میشود که صرفاً به دنبال حقوق اولیه و ابراز عقیده بودهاند. گزارشهای مکرر در مورد شکنجههای جسمی و روانی شدید علیه زنان زندانی، چه فعال سیاسی و چه متهم عادی، از سوی سازمانهای حقوق بشری تأیید شده است.
این آمارها نشان میدهند که در ایران، خشونت علیه زنان تنها محدود به نابرابریهای اجتماعی نیست، بلکه به یک ابزار سیستماتیک دولتی برای سرکوب و حفظ قدرت تبدیل شده است.
رادا اسماعیل پور