کشف یک سیاهچاله متوسط چند میلیاردساله در قلب کهکشان راه شیری

انتشار خبر کشف یک سیاهچاله میان‌جرم بسیار کهن که قدمت آن به اندکی پس از مِهبانگ (بیگ‌بنگ) می‌رسد، بار دیگر توجه علاقمندان به نجوم و کیهان‌شناسی را به سیاهچاله‌ها و ماهیت اسرارآمیز آن‌ها جلب کرده است.

سیاهچاله‌ها اگر چه در یک نگاه کلی شبیه به یکدیگرند، اما واقعیت آن است که از جهات بسیاری از جمله نحوه پیدایش، به کلی با یکدیگر متفاوت هستند.

در یک نگاه کلی، سیاهچاله‌هایی در گیتی وجود دارند که تنها چند برابر خورشیدند و در عین حال، برخی سیاهچاله‌ها یعنی سیاهچاله‌های کلان‌جرم، میلیون‌ها و بلکه میلیاردها برابر خورشید جرم دارند.

در واقع سیاهچاله‌ها به خودی خود قابل مشاهده نیستند و ما می‌توانیم صرفا نشانه‌های وجود آن‌ها (از جمله پرتو ایکس یا گاما یا امواج رادیویی) را دریافت و آشکارسازی کنیم. با این حال، این‌ها تنها دلایل ما مبنی بر پذیرش وجود سیاهچاله در ناحیه‌ای مشخص از کیهان نیستند.

برای نمونه، دانشمندان از سال‌‌ها پیش با بررسی توده‌های گازی و ستارگانی که به دور مرکز کهکشان راه شیری در گردش‌اند دریافته‌اند که در آنجا باید جرمی بسیار متراکم وجود داشته باشد. جرمی که *Sgr A نام دارد و امروزه می‌دانیم که یک سیاهچاله نسبتا عظیم است و حدود ۴ میلیون برابر خورشید جرم دارد.

اینک دانشمندان با بررسی‌های طولانی، از وجود یک سیاهچاله میان‌جرم یا اصطلاحا سیاهچاله با جرم متوسط نیز در نزدیکی ابرسیاهچاله *Sgr A خبر داده‌اند.

این سیاهچاله‌های نادر و کمیاب یعنی سیاهچاله‌های میان‌جرم، کمی پس از مِهبانگ شکل گرفته‌اند و به عبارتی، “بذر” تشکیل سیاهچاله‌های کلان‌جرم به شمار می‌روند.

کیهان‌شناسان با بررسی یک خوشه‌ ستاره‌ای در مجاورت سیاهچاله کلان‌جرم مرکزی کهکشان ما، نشانه‌هایی از وجود یک سیاهچاله‌ میان‌جرم پیدا کردند. جالب آن که با وجود تلاش‌های تحقیقاتی گسترده تا کنون تنها حدود ده مورد از این سیاهچاله‌های میا‌ن‌جرم در سراسر گیتی پیدا شده است.

محققان در جریان بررسی خود متوجه شدند که ستارگان در خوشه ستاره‌ای IRS 13 به طور غیرمنتظره‌ای به صورت منظم حرکت می‌کنند، در حالی که انتظار می‌رفت ستارگان در این خوشه بدون نظم خاصی و به صورت پراکنده در حال حرکت باشند.

از این رو دانشمندان بر اساس مدل‌ها و محاسبات خود به این نتیجه رسیدند که این حرکات منظم مداری، نشانه‌ای از وجود یک نیروی مرکزی مانند یک سیاهچاله در مرکز این خوشه است که در فاصله ۰.۱ سال نوری از مرکز کهکشان ما واقع شده است.